W dniach 11-12 września 2021 r. obchodziliśmy 100. rocznicę utworzenia 10 Pułku Strzelców Konnych. Celem organizacji tego wyjątkowo jubileuszu było przypomnienie i upamiętnienie dziejów wybitnej jednostki wojskowej, stacjonującej w Łańcucie w l. 1921-1939.

10 PSK, jako oddział kawalerii Wojska Polskiego, a następnie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, nigdy nie został rozbity, a tym samym nie utracił ciągłości swego istnienia. W 1937 r., jako pierwszy w Polsce, został zmotoryzowany.

W czasie II wojny światowej walczył w składzie 10 Brygady Kawalerii i 1 Dywizji Pancernej dowodzonych przez gen. Stanisława Maczka. Brał udział w trzech kampaniach – wrześniowej (1939 r.), francuskiej (1940 r.) i zachodniej (1944-1945). W trakcie prowadzonych działań zasłynął licznymi sukcesami bojowymi, pozostając jedynym tak niezłomnym i doświadczonym pułkiem, jaki posiadała II RP. W Łańcucie stacjonował przez 18 lat i to z niego wyruszył na wojnę. Obchody nieprzypadkowo zaplanowane zostały na wrzesień, bowiem to właśnie wczesną jesienią 1921 r. zaczęła się właściwa organizacja pułku. 11 października tego roku powstała w Pińczowie kadra szwadronu zapasowego i szkoła podoficerska. Niespełna tydzień później - 17 października 1921 r. pułk przybył do Łańcuta. Wrzesień pozostaje ważnym miesiącem również z uwagi na fakt działań wojennych prowadzonych w 1939 r., kiedy to 10 PSK bronił dzielnie swego miasta garnizonowego.

Jubileuszowe obchody zainaugurowała konferencja popularno-naukowa pt.: „W 100. rocznicę przybycia 10 PSK do Łańcuta”, podczas której prelegenci – znawcy tematu, specjaliści z historii wojskowości – wygłosili referaty, obejmujące najbardziej kluczowe zagadnienia z dziejów pułku. Konferencję poprzedziła uroczystość wręczenia odznaczeń państwowych (medal Polonia Rediviva) i wyróżnień honorowych (medale Pro Bono Poloniae i Pro Patria).

Z rąk Wojewody Podkarpackiego, pani dr Ewy Leniart, odznaczenia odebrali zasłużeni członkowie Koła 10 Pułku Strzelców Konnych, w tym jego wiceprezes, dyrektor Muzeum-Zamek w Łańcucie, Wit K. Wojtowicz.

Głównym punktem obchodów była ceremonia odsłonięcia tablicy pamiątkowej autorstwa prof. Józefa Jerzego Kierskiego. Tablicę umieszczono na budynku Kasyna Urzędniczego, mieszczącego Salę Tradycji 10 PSK. Uroczystemu odsłonięciu towarzyszyła ceremonia wojskowa z udziałem 10 Brygady Kawalerii Pancernej im. gen. broni Stanisława Maczka ze Świętoszowa.

Ceremonię poprzedziła msza św. odprawiona w dawnym kościele garnizonowym w intencji żyjących, poległych, pomordowanych i zmarłych żołnierzy pułku. Obchodom towarzyszył dwudniowy piknik militarny na Rynku miasta, w takcie którego 10 BKPanc. zaprezentowała czołg Leopard, zaś 21 Brygada Strzelców Podhalańskich z Rzeszowa wystawiła część swojego uzbrojenia. Uroczystości, które w sposób szczególny uhonorowały 10 Pułk Strzelców Konnych, zorganizowane zostały przez Muzeum-Zamek w Łańcucie, Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Koło Pułkowe, którego siedzibą od 2009 r. jest Łańcut.

Patronat honorowy na jubileuszem objęli: Minister Obrony Narodowej, Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Wojewoda Podkarpacki, Marszałek Województwa Podkarpackiego oraz Prezes Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.

Klauzula informacyjna RODO