„Biały kruk” powrócił do Łańcuta
Dwa ważne wydarzenia miały miejsce 3 kwietnia 2013 roku w Muzeum-Zamku w Łańcucie. Oba były związane z wizytą delegacji muzealników z litewskiego Zamku w Trokach. Tego dnia dyrektorzy obu placówek podpisali umowę o współpracy miedzy instytucjami. Dzięki porozumieniu możliwe będzie m.in. wspólne organizowanie wystaw, przygotowanie projektów oraz wymiana naukowa. Ponadto Pan Virgilijus Poviliunas, Dyrektor Muzeum Historycznego w Trokach przekazał na ręce Pana Wita Karola Wojtowicza, Dyrektora Muzeum-Zamku w Łańcucie cenny starodruk, pochodzący z kolekcji Biblioteki Zamkowej.
Podarowany „biały kruk”, którego tytuł brzmi Gloria Clementis Romani Pontificis został wydany we Lwowie, w 1757 roku. Autorem wolumenu był Klemens Chodkiewicz (1715-1797) – dominikanin ormiańskiego pochodzenia, który na kartach dzieła zebrał życiorysy biskupów, prałatów oraz świeckich dostojników noszących imię Klemens. Dodatkowo zamieszczony został krótki żywot Marii Klementyny Sobieskiej (wnuczki króla Jana III Sobieskiego), żony Jakuba Stuarta, pretendenta do tronu Anglii i Szkocji. Chodkiewicz zamieścił także opisy kościołów pod wezwaniem św. Klemensa oraz scharakteryzował cuda wyproszone za pośrednictwem świętego.
Pozyskany egzemplarz jest zachowany w bardzo dobrym stanie. Posiada znaki proweniencyjne, które świadczą o jego przynależności do kolekcji Biblioteki Potockich. Poza oprawą typową dla księgozbioru z czasów hr. Alfreda Józefa Potockiego, II ordynata, okładka ma tłoczony napis „Łańcut”, zaś wewnątrz umieszczono ekslibris „Biblioteka Łańcucka” oraz pieczęć z herbem Pilawa.
W jaki sposób to cymelium znalazło się na Litwie, tego dokładnie nie wiadomo. W XIX-wiecznych inwentarzach bibliotecznych odnajdujemy zapisy o jego obecności w Łańcucie. Być może wraz z Klementyną z Potockich Tyszkiewiczową, córką Alfreda II, starodruk trafił do pałacu w litewskim miasteczku Birże. Obecnie na książkę natrafił anonimowy antykwariusz, który w porozumieniu z dyrektorem Zamku w Trokach, postanowił o jej przekazaniu do łańcuckiego muzeum. W ten sposób zabytkowy wolumen powrócił do dawnego domu, gdzie wzbogaci kolekcję starych druków Biblioteki Zamkowej.
Przypomnijmy, że zachowane w zamku zbiory biblioteczne dawnych właścicieli Łańcuta liczą dziś ok. 22 tys. woluminów i stanowią jedną z niewielu zachowanych niemal w całości bibliotek magnackich w Polsce.

