Muzeum – Zamek w Łańcucie
Pomnik historii, Muzeum rejestrowane

Mapa strony

Henri (Henryk) Kowalski

Henri (Henryk) Kowalski (1841–1916) – francuski pianista i kompozytor, mający polskie, a jednocześnie bretońsko-irlandzkie pochodzenie. Jego ojciec był polskim oficerem, który wyemigrował do Bretanii po klęsce powstania listopadowego; matka wywodziła się ze skoligaconych rodów bretońskiej i irlandzkiej arystokracji. W polskich źródłach leksykograficznych jest uznawany wprost za artystę polskiego (formalnie nie posiadał obywatelstwa francuskiego[1]). Sam określał się chętnie jako „obywatel świata” z uwagi na nieustanne podróże artystyczne odbywane na wielu kontynentach, a także piętnastoletni pobyt w Australii, gdzie był najbardziej doceniany i gdzie otrzymał honorowe obywatelstwo miasta Sydney. Nie wiadomo, czy kiedykolwiek przebywał w Polsce.

Urodził się w Paryżu. Naukę gry na fortepianie rozpoczął w wieku sześciu lat. Pracował pod opieką uczniów Chopina – Marceliny Czartoryskiej, Thomasa Tellefsena i Juliana Fontany. Wyrósł w tradycji chopinowskiej. W 1957 r. rozpoczął regularne studia w Konserwatorium Paryskim w klasie fortepianu Adolphe Laurenta, jednak ostatecznie je zarzucił; później kształcił się prywatnie u wykładowców tej samej uczelni, m.in. kontynuował grę fortepianową pod kierunkiem Émile Prudenta i Anatole Petita oraz pobierał lekcje kompozycji u Michele Carafy i Samuela Davida.

W wieku dwudziestu lat, mając za sobą krótki okres pracy zawodowej w charakterze chórzysty w Chapelle Impériale oraz pianisty w Operze paryskiej, obrał drogę kariery solistycznej. Pierwsze tournée odbył we Francji, a od 1864 r. przez długie lata podejmował liczne podróże artystyczne za granicę, m.in. do Belgii, Hiszpanii, Anglii, Niemiec, USA, Kanady, Nowej Zelandii i Wiktorii (Australia). Na fali entuzjazmu, z jakim wszędzie przyjmowała go prasa, wkrótce stał się żywą legendą światowej pianistyki. W tym czasie zaczął też intensywnie komponować, przy czym inspirację do pracy twórczej znajdował często w impresjach z podróży oraz w muzyce narodowej odwiedzanych krajów.

W 1885 r. osiadł w Sydney (Australia). Obok nieustającej aktywności koncertowej i kompozytorskiej prowadził tam szeroko zakrojoną działalność pedagogiczną i organizacyjną. W latach 1886–89 piastował stanowisko dyrygenta-szefa orkiestry miejscowego Towarzystwa Filharmonicznego, był także współzałożycielem ważnego ośrodka australijskiej kultury muzycznej pod nazwą Sydney Orpheus Club.

W 1898 r. przeniósł się z powrotem do Europy, gdzie kontynuował błyskotliwą karierę pianisty wirtuoza. Był gorącym propagatorem muzyki Chopina; podczas swych koncertów nie tylko poświęcał wiele uwagi dziełom tego kompozytora, ale także łączył program muzyczny z prelekcjami na temat jego życia i twórczości.

Zmarł w Bordeaux w dwa lata po wybuchu I wojny światowej.

Spuścizna kompozytorska po Henrim Kowalskim liczy ponad 100 utworów, wśród których przeważają miniatury fortepianowe (z popularnym Marche hongroiseMarszem węgierskim op. 13 na czele) oraz pieśni. Poza kompozycjami o charakterze salonowym ważne miejsce w dorobku twórcy zajmuje muzyka dramatyczna, tj. dwie sceny na głos i orkiestrę, oratorium The Future Life, operetka  Le moustique (Komar) oraz cztery opery: Gilles de Bretagne, Vercingetorix, Les Crétois (Kreteńczycy) i Les laveuses de minuit – wszystkie wystawione za życia kompozytora.

Mirosław Płoski

[1] Zob. Anna Zipser, [hasło:] Kowalski Henryk [w:] Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1969, t. 14, s. 549.


Utwory:

Copyright © 2010–2021 Stowarzyszenie Artystyczne Horizon / Horizon Art Society
Copyright © 2008-2012 Castle Museum in Łańcut
Projekt i realizacja www.activedot.pl O serwisie